فرایند و اجرای فرزندخواندگی و مسائل و چالشهای آن نیز به همین واسطه از اهمیت ویژهای برخوردار است، به همین خاطر به بهانه روز ملی فرزندخواندگی سراغ حمیده محدث، معاون امور اجتماعی بهزیستی خراسان رضوی رفتیم. او درباره آخرین آمار فرزندخواندگی در استان گفت: در هفت ماه ابتدای سال جاری نزدیک به ۱۳۰فرزندخواندگی در استان داشتیم و این میزان نسبت به سال گذشته کمی کاهش پیدا کرده است.
معاون امور اجتماعی بهزیستی خراسان رضوی با بیان اینکه مواد ۵ و ۶ قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بیسرپرست و بدسرپرست ویژگیهای متقاضیان فرزندخواندگی را مشخص کرده است، افزود: در ماده۵ قانون آمده به سه گروه، فرزند داده میشود؛ گروه اول زوجین فاقد فرزندی که پنج سال از ازدواجشان گذشته است. در تبصره این ماده قانونی آمده در صورتی که پزشکی قانونی نازایی خانواده را تأیید کند، شرط پنج سال حذف میشود. گروه دوم خانمهایی که طلاق گرفتهاند و از ازدواج قبلی خود فرزند ندارند، به این گروه تنها فرزند دختر برای فرزندخواندگی داده میشود و گروه سوم نیز زوجین دارای فرزند هستند.
فرزندپذیری در گرو تمکن مالی بالا نیست
محدث درباره شرایط خانوادههای فرزندپذیر عنوان کرد: ویژگیهای کلی کسانی که میتوانند پذیرنده فرزند باشند، شامل سلامت جسم و روان، عدم اعتیاد به موادمخدر، الکل و روانگردان، تمکن مالی و نداشتن سوءپیشینه است. هر سه گروه متقاضیان باید حداقل یکی از آنها بالای ۳۰سال سن داشته باشد.
او با بیان اینکه برای پذیرش فرزند، الزامی نیست شخص تمکن مالی بالایی داشته باشد، عنوان کرد: تمکن مالی به این معناست که فرد بتواند از پس هزینههای خود و یک فرزند برآید و آینده یک بچه را تأمین کند. بهگونهای نباشد که اگر فرد بعداً فاقد شغل شد یا مسئلهای برایش پیش آمد، نتواند از پس هزینههای زندگی خود بربیاید.
معاون امور اجتماعی بهزیستی خراسان رضوی ادامه داد: به لحاظ قانونی، فرزندخوانده ارث نمیبرد مگر اینکه والدین چیزی را به تملک آن فرزند درآورده باشند. میزان آن نیز یک سوم اموال نیست، بلکه بخشی از اموال است. هر مستغلات یا چیز دیگری که بهنام فرزند میشود نیز در اختیار والدین است و میتوانند آن را تغییر دهند.
استقبال از طرح میزبان در خراسان رضوی
محدث با بیان اینکه در مراکز بهزیستی خراسان رضوی یکهزار و ۸۸۸ کودک بدون سرپرست وجود دارد، اما مسئله این است هر بچهای شرایط فرزندخواندگی را ندارد، گفت: کودکانی که شرایط فرزندخواندگی ندارند، میتوانند در قالب طرح میزبان، برای مدت کوتاهی به خانوادهها داده شوند. خانوادههای متقاضی برای شرکت در این طرح میتوانند در سامانه این طرح نامنویسی کرده و این سنت حسنه رسول خدا(ص) را احیا کنند.
وی متذکر شد: بیشتر بچههایی که اکنون در مراکز بهزیستی هستند بدسرپرستاند. مصادیق بدسرپرستی بسیار زیاد است؛ بنابراین تصمیمگیری در اینگونه موارد سخت است و نمیتوانیم بلافاصله بگوییم این کودک اکنون شرایط سلب حضانت را دارد و پرونده او را تبدیل به فرزندخواندگی کنیم؛ از این رو باید در مرکز بهزیستی بماند. به همین خاطر قوه قضائیه سال گذشته شیوهنامه طرح میزبان را تصویب و ابلاغ کرد و لازمالاجرا شد. تاکنون نیز خانوادههای زیادی در استان از این طرح استقبال کردهاند و امیدواریم خانوادههای دیگری نیز به کمک و یاری این فرزندان بیایند.
معاون امور اجتماعی بهزیستی خراسان رضوی با بیان اینکه برگشت فرزندخواندگی بسیار کم و انگشتشمار است و ممکن است از هر ۴۰۰کودک که به خانوادهها تحویل میدهیم، پنج کودک به مراکز بهزیستی برگشت داده شوند، افزود: مواردی که برگشت داده شدهاند، عمدتاً بهدلیل هیجانی عمل کردن خانوادهها بوده است. با اینکه ارزیابی روانشناختی انجام میشود و مسئله غیرطبیعی و غیرنرمالی وجود ندارد، اما انگیزههای خانوادهها ناکارآمد بوده یا اینکه خانواده پس از مدتی دچار آسیب طلاق شده است.
محدث درباره شیوهنامه نظارت پس از تحویل فرزند نیز گفت: در این شیوهنامه آمده است مددکار شهرستان زیر نظر ریاست شهرستان نظارت انجام میدهد. دوره نظارت از زمان تحویل فرزند تا ۱۸سالگی است؛ یعنی در دوره آزمایشی یک بازدید و پس از دوره آزمایشی که خانواده شناسنامه را گرفت، سالی یک بازدید باید انجام شود.
وی با بیان اینکه متأسفانه خانوادهای که ۶۰سال سن دارد، میخواهد نوزاد بگیرد، در حالی که طبق دستورالعمل، باید به افراد بالای ۵۰سال، کودک ۱۲سال به بالا داده شود، افزود: قانونگذار این قانون را برای جلوگیری از اختلاف نسلی زیاد بین والدین و فرزندان وضع کرده است، اما متأسفانه افرادی که به ما مراجعه میکنند، اصرار دارند نوزاد بگیرند تا خودشان از ابتدا آنها را تربیت کنند. در حالی که ما شاید در فرایند تربیتی در ۷-۶ سال اول زندگی بچه مسئولیت داشته باشیم، اما از لحظهای که بچه وارد مدرسه میشود، محیط بیرون، مدرسه، دوستان و گروه همسالان و محیط پیرامون خانواده در فرایند تربیتی او نقش مهمی دارند.
تقاضا برای دختران شیرخوار بیشتر است
معاون امور اجتماعی بهزیستی خراسان رضوی با بیان اینکه متأسفانه قریب به اتفاق خانوادهها فرزند شیرخوار و دختر میخواهند، متذکر شد: کسی که هنگام فرزندپذیری میگوید خودم میخواهم او را تربیت کنم، تمام اصول، واقعیتها و نظریههای مربوط به رشد یک انسان را زیرسؤال میبرد.
محدث با بیان اینکه برای تعیین تکلیف فرایند مددکاری وضعیت پرونده یک کودک، پنج ماه زمان طلایی است، خاطرنشان کرد: برای تحویل کودکان بزرگتر نیز یک شیوهنامه معرفی فرزند داریم که در آن، مدل ارتباطگیری وجود دارد. خانوادهها دستکم ۱۰ جلسه با کودک ارتباط برقرار میکنند و پس از این ارتباطگیری، روانشناس مرکز وضعیت کودک و خانواده را دوباره ارزیابی میکند تا مشخص شود الگوهای تربیتی و تیپ شخصیتی آنها چیست و آیا میتوانند در کنار هم خانواده خوبی را تشکیل دهند. پس از آنکه مرکز تأیید میکند، در برخی موارد روانشناس فرزندخواندگی در خارج از مرکز نیز این خانوادهها را ارزیابی میکند.
وی ادامه میدهد: متأسفانه در برخی مواقع خانواده نمیتواند با کودک ارتباط برقرار کند و در این وضعیت، از آن کودک مظلومتر وجود ندارد. این مشکل بیشتر با خانوادههایی که هیجانی عمل میکنند یا قدرت تعامل پایینی دارند، مشاهده میشود.
.jpg)