به منظور توجه نظام‌‌مند، پايدار و دانش ‌بنيان به ظرفيت‌‌ها و توانمندي نهادهاي مردمي براي مشاركت در زمينه‌‌هاي سياست‌‌گذاري قضايي، پيشگيري از وقوع جرم، حمايت از بزه‌ ديدگان و... با عنايت بر مردمي بودن برنامه‌‌هاي تحولي قوه قضاييه و نظر به اهميت مشاركت مردم و ظرفيت گسترده نهادهاي مردمي «دستورالعمل نحوه مشاركت و تعامل نهادهاي مردمي با قوه قضاييه» تدوین گردیده است.

 معاون قضایی رئیس کل دادگستری خراسان رضوی در امور اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم در این نشست گفت: مشاركت عمومي و همكاري در راستاي صيانت از حقوق عامه، پيشگيري و مقابله با فساد، مددكاري اجتماعي، زنان، خانواده، اطفال و نوجوانان، بيماران يا اشخاص داراي ناتواني جسمي و رواني و... بخشی از موضوع فعاليت نهادهاي مردمي در اجراي اين دستورالعمل است.

مرتضوی افزود: همواره بازدیدها و نظارت‌های مکرری از سوی دادگستری از مراکز نگهداری کودکان، شیرخوارگاه‌ها و ... انجام می‌شود. در این جلسات نیز در جریان اقدامات و فعالیت‌های این مراکز  قرار گرفته و از طرفی حمایت‌ها و پشتیبانی‌های لازم از این موسسات در دستور کار قرار می‌گیرد. سایر تشکل‌ها و نهادهای مردمی نیز  برای به اشتراک گذاشتن خدمات و برنامه‌های خود حضور می‌یابند تا بتوانیم از ظرفیت یکدیگر در راستای پیشبرد اهداف استفاده نماییم. این جلسه نیز باهدف دریافت گزارش از اقدامات و عملکرد مراکز برگزار گردیده است.

مدیرکل بهزیستی خراسان رضوی نیز در این نشست با بیان اینکه بخش قابل توجهی از مددجویانی که در حوزه آسیب‌های اجتماعی تحت پوشش بهزیستی  خراسان رضوی هستند، غیربومی می‌باشند، گفت: متاسفانه سَرریز آسیب‌های اجتماعی از تمامی کشور و حتی کشورهای دیگر در استان خراسان رضوی است. در برخی از مراکز ماده 16 حتی از کشورهایی نظیر هند معتاد متجاهر داریم که در این مراکز نگهداری می‌شوند. درخصوص زنان آسیب‌دیده و کودکان کار و خیابان نیز به همین منوال است به‌طور مثال 67 درصد کودکان کار و خیابانی که توسط بهزیستی در سال گذشته ساماندهی شدند، افغان هستند.

دکتر مسعود فیروزی افزود: حدود یک چهارم مراکز شبه‌خانواده در کل کشور در استان خراسان رضوی قرار گرفته است. درحال‌حاضر نزدیک به 100 مرکز نگهداری کودکان بدسرپرست و بی‌سرپرست به‌منظور حفاظت از حقوق کودکان و مراقبت از سلامت روانی و جسمی آنان در خراسان رضوی ایجاد شده و حدود  2000 فرزند در گروه‌های سنی متفاوت در این مراکز نگهداری می‌شوند. البته گاها برخی از مراکز نیز در طول سال تعطیل می‌شوند زیرا بنیه و توان لازم را ندارند. در ارتباط با نگهداری و مراقبت از این فرزندان که عائله حاکمیت هستند، حساسیت‌های بیشماری وجود دارد. ارائه خدمات مناسب با مقتضیات فرهنگی و ارزش‌های اخلاقی با تاکید بر کرامت و حقوق این افراد همواره در دستور کار قرار گرفته است.

وی با بیان اینکه تحصیل کودکانی که در مراکز نگهداری می‌شوند از الزامات است، گفت: در تلاشیم که این کودکان به لحاظ رفاهی در سطح متوسطی زندگی کنند و امکاناتی که یک خانواده‌ی متوسط و معمولی برای فرزند خود مهیا می‌کند، برای این فرزندان نیز مهیا شود و از تجمل‌گرایی و اصراف نیز پرهیز شود.

مدیرکل بهزیستی خراسان رضوی افزود: یکی از اولین مسائلی که همواره بر آن تاکید داشتم، تشکیل انجمن در حوزه خانه فرزندان بود که در راستای حل مشکلات مراکز، مسائل و معضلات آنها را مطرح و پیگیری نماید. خداروشکر این انجمن تاکنون مسیر بسیار خوبی را  طی کرده است. ممکن است این مطالبه‌گری در حوزه بهزیستی، استانداری، سایر نهادها و موسسات و حتی در حوزه کشوری انجام شود. به‌همین منظور شبکه هماهنگی مراکز شبه خانواده در سال  1400 به‌عنوان اولین شبکه  هماهنگی مراکز شبه‌خانواده و یک انجمن صنفی با حمایت دادگستری  و بهزیستی در خراسان رضوی ایجاد شد.

وی درخصوص برخی از چالش‌ها و مشکلاتی که این مراکز با آن مواجه هستند، گفت: حدود 30 درصد  از کودکانی که در خانه فرزندان نگهداری می‌شوند به دلیل اینکه والدین آنها در حال حاضر مجهول المکان یا از اتباع می‌باشند، فاقد اوراق هویتی هستند و این یکی از بزرگترین مشکلات مراکز است. امکان پرداخت یارانه بهزیستی به این کودکان به دلیل اینکه کدملی ندارند، با مشکلات زیادی همراه است و از طرفی کمک هزینه معیشتی نیز به آنها تعلق نمی‌گیرد و مرکز از این امتیاز برخوردار نیست.

فیروزی افزود: اغلب خانه‌های فرزندان استیجاری است و صاحبین موسسات، تملک این مراکز را ندارند و از طرفی هزینه‌ اجاره‌ها نیز بسیار بالا است. در شهرستان‌ها این مراکز کمی فرسوده‌تر هستند و دائم باید برای اینکه مرکز قابل استفاده شود و استانداردهای مدنظر را بتوانند احراز کنند، هزینه‌های متعددی انجام گیرد. هزینه حامل‌های انرژی نیز یکی از مشکلاتی است که صاحبین امتیاز این مراکز با آن مواجه می‌باشند.

وی با اشاره به پیری جمعیت در سال‌های آینده و حرکت جمعیت ایران به سمت سالمندی، گفت: آینده ایران را همین فرزندان می‌سازند و از این‌رو مسئولیت زیادی بر عهده بهزیستی است. مراکز در تامین برخی از نیازهای فرزندان با محدودیت و مشکلاتی مواجه هستند. هزینه تحصیلی این فرزندان بسیار زیاد است. معمولا مدیران این مراکز در مکان‌های آموزشی هویت فرزندان را افشا نمی‌کنند که این فرزندان بی‌سرپرست هستند یا در مراکز شبه خانواده زندگی می‌کنند ولی درعین‌حال سعی دارند تا بهترین امکانات را برای آنها مهیا کنند. هزینه‌های درمان، مهارت آموزی و اشتغال، هزینه‌های مربوط به ازدواج، تامین مسکن و... این فرزندان زیاد است و در این مسیر نیازمند حمایت و همراهی سایر دستگاه‌ها و نهادها، گروه‌های جهادی، خیرین نیک اندیش، موسسات می‌باشیم.